Nazivi dana u sedmici

Poznato je da sedmica ima sedam dana i da svaki dan ima svoje ime. Nazivi dana u drugim jezicima nastajali su u skladu sa božanstvima koji su se slavili određenih dana. Tu leži odgovor zašto se u stranim jezicima dani često pišu velikim slovima. Za razliku od njih za naše nazive možemo reći da nisu vezani religijske okolnosti.


PONEDELJAK je prvi dan u sedmici. Ali u stara vremena, prije pojave hrišanstva to nije bio. Zapravo nedjelja je bila početak sedmice koja je još od rimskog doba bila neradna. Tada je ponedjeljak bio drugi dan i bio je posvećen Mesecu (lat. Luna dies) pa je otuda i dobio ime u romanskim jezicima “Iunedi”. Isto značenje ima i na ostalim jezicima - eng. Mo(o)nday, njem. Montag itd.

Kod slovenskih naroda ime je dobio po riječima “poslije nedjelje”.

Ponedjeljak

UTORAK je drugi po redu dan u sedmici. Nekada je bio posvećen bogu Marsu, bogu rata, pa je tako i nazivan: “Mars days”, odnosno u romanskim jezicima "mardi". U britanskoj i germanskoj mitologiji bog Twia (eng.) je slika i prilika Marsa. Na starom engleskom jeziku utorak se nazivao tiwesday a tek u novije vrijeme se uobličio u današnji naziv.

Kod nas je dobio ime po staroslovenskoj riječi ” vtori” drugi.

SRIJEDA treći dan u sedmici bila je posvećena trgovini, odnosno bogu trgovine Merkuru. Naziv je bio adekvatan - “Mercurius Dies”, uspomena na boga Merkura je ostala i danas tako što je većina pijačnih dana baš u srijedu. U engleskom jeziku sa druge strane naziv je dobio po Wodenu, bogu lova. Ispočetka wodnesday itd.

Kod nas je srijeda dobila ime zbog toga što pada u “sred sedmice".

ČETVRTAK. Kod starih Slavena nazivan je imenom Perun - dan, po vrhovnom bogu Perunu i smatran je kao najsrećniji dan za sve poslove, a naročito za početak poljskih radova, pa se u narodu naziva i “zeleni četvrtak”. Inače, staroslovenski bog Perun je pandam grčkom bogu Zeusu ili rimskom Jupiteru čiji su dani takođe u četvrtak. Pandan ovim bogovima u britanskoj mitologiji je bog Thor a u izgovoru ustalio se naziv Thursday.

Četvrtak je četvrti dan u sedmici i otuda njegov naziv.

PETAK je peti dan u sedmici i zato nosi to ime kod nas. U starom Rimu bio je posvećen boginji Veneri pa je bio nazivan “Vener Dies” ili kako se zove u romanskim jezicima “venerdi”. Njen pandan je bog Frei (eng.) i Freya ili Frigga (njem.). Jedan kuriozitet - naziv ovog božanstva se ustalio za jedan seksualni poremećaj uzrokovan nezainteresovanošću ili nezasitostošću. Te osobine su pripisivane Freyi, Veneri ili kod grka Afroditi.

Za razliku od ostalih naroda kod nas je dobio naziv po rednom broju dana u sedmici.

Frigga (na stolici) - boginja ljepote i ljubavi (Carl Emil Doepler 1182.)

SUBOTA je po gregorijanskom kalendaru šesti dan u sedmici, a ime je dobio od hebrejske reči “shabat” (sveti odmor), zbog toga što je kod nekih naroda to bio dan odmora, odnosno poslednji dan u sedmici. Kod Rimljana taj dan bio je posvećen bogu Saturnu. Otuda i njegov naziv u engleskom. Po vjerovanju, tog dana ne treba započinjati ni sa kakvim poslovima.

Naš naziv za subotu najvjerovatnije potiče od riječi "shabat".


NEDELJA je po savremenom kalendaru poslednji dan u sedmici. Taj dan je kao praznik uveo rimski car Konstantin označivši ga imenom “opšti praznik”, dakle dan kada niko ne treba da radi.  To je i u postantičkoj zapadnoj kulturi bio dan slavljenja Sunca kao najvažnijeg predmeta obožavanja - Sunday - dan Sunca. Kod slovenskih naroda, taj dan je dobio ime po zabrani rada odnosno "delanja".
Dakle, početak sedmice je trebao biti neradni, Međutim vremenom je prvi radni dan - ponedjeljak postao početak sedmice.

Naziv nedjelja potiče od ne-djela, ne-rada.